Glutamin Nedir? Ne İşe Yarar?

Amino asitler proteinlerin yapı taşlarıdır. Glutamin ise, kas ve kanda en fazla miktarda bulunan amino asittir. Esansiyel amino asitler vücut tarafından sentezlenemezler ve beslenme yoluyla tüketilmeleri gerekir. Diğer yandan, glutaminin şartlı esansiyel bir amino asit olduğu düşünülmektedir (çünkü sağlıklı, stressiz bir vücut yeterli miktarda glutamin üretebilmektedir). Bununla birlikte, kritik hastalıklarda, travmatik yaralanmalarda veya önemli kas kaybına neden olan durumlarda vücudun glutamin ihtiyacı oldukça artabilir ve dışarıdan glutamin alımı gerekebilir. Glutamin, kilo alımı, egzersiz sonrası iyileşme ve bağırsak rahatsızlıklarına fayda sağlamak için önerilmektedir, ancak bu durumlardaki rolünü anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Glutamin de her takviye gibi yan etkilere sahip olabilir ve belirli tıbbi durumlarınız varsa kullanılmamalıdır, bu yüzden kullanmadan önce doktorunuza danışmanız önerilir.

Glutamin vücutta çeşitli fonksiyonlara sahiptir. Kasları onarmaya ve inşa etmeye yardımcı olur, bağırsakları hizalayan hücre fonksiyonlarını destekler ve vücudun bağışıklık sisteminin önemli bir bileşenidir. Bu faydalar, yanıkların, açık yaraların ve yaralanmaların iyileşmesini hızlandırmaya yardımcı olabilir ve ameliyat sonrası enfeksiyon riskini azaltabilir. Vücut ciddi fiziksel stres altında olduğu zaman (şiddetli yanıklar, travmatik yaralanma veya şiddetli enfeksiyon gibi) kas depolarını kullanarak ürettiğinden daha fazla glutamin tüketir. Et, süt, tavuk veya yumurta gibi diyet kaynaklarından ya da takviye yoluyla ekstra glutamin alınmazsa, yaraların iyileşmesi uzayabilir, enfeksiyon riski artar, hastanede kalma süresi uzar ve genel sağlıkta bir düşüş meydana gelir.

Glutamin'in Faydaları Nelerdir?

Kritik bakım ünitelerinde, yanık merkezlerinde ya da tıbbi travma merkezlerinde, tıbbi bakımı tamamlayıcı olarak glutamin takviyesi kullanılabilir. Bu amino asit kişiye enteral olarak verilebilir (tüp, haplar, sıvı besin takviyeleri veya diyette protein artışı ile). Ek olarak, glutamin bir damar içine infüze edilerek parenteral beslenme yoluyla da verilebilir. “Critical Care” dergisinin Nisan 2014 sayısında yayınlanan bir makalede, parenteral glutamin takviyesi ile ölüm oranlarının azalması, hastanede kalış süresinin kısalması ve enfeksiyöz komplikasyonların daha az olması arasında bir ilişki olduğu öne sürülmüştür. Ancak, aynı derginin Ağustos 2015 sayısında yayınlanan bir makalede, enteral glutamin takviyesi ile ilgili yapılan bu araştırma gözden geçirilmiş ve aynı yararlar gözlemlenememiştir. Hastanede kalış sürelerinin kısalması ve ağır yanıklar nedeniyle tedavi edilen kişilerde ölüm oranlarının azalması doğrulansa da, bu makale, enteral glutaminin, kritik bakım veya travma ünitelerinde enfeksiyon veya komplikasyon riskini azaltmada önemli bir yarar sağladığını göstermemiştir.

“The American Journal of Surgery” dergisinde Nisan 2002'de yayınlanan bir makaleye göre, glutamin takviyesinin, kanserli kişilerde kas ve yağsız vücut dokusu kazanımının desteklenmesi ile bağlantılı olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca, yapılan küçük çaplı çalışmalar, glutaminin kilolu insanlarda vücut yağında bir düşüşü destekleyebileceğini göstermiştir. Örneğin, “Nutrition” dergisinin Ocak 2015 tarihli sayısında yer alan bir makalede, 6 haftalık glutamin takviyesinin, yağsız vücut dokusunda artışa neden olduğu gösterilmiştir. Bununla birlikte, glutaminin kilo yönetimindeki rolünü anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Bağışıklık sisteminiz pahalı bir araba gibidir - düzgün bir şekilde çalışmak için sürekli olarak yüksek kaliteli bir yakıta ihtiyaç duyar ve glutamin, bu yakıt doldurma sürecinde önemli bir rol oynar. Bağışıklık fonksiyonunun iyileştirilmesi ve gastrointestinal kanalda sağlıklı hücrelerin korunması ile ilgili faaliyetlerine ek olarak, glutamin ayrıca iltihaplı bağırsak hastalığı veya irritabl bağırsak hastalığı gibi durumların yönetiminde rol oynayabilen düşük inflamasyonun önlenmesi ile de bağlantılıdır. Fakat tüm bu şartlarda glutamin takviyesinin risklerini ve yararlarını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Birçok sporcu glutamin takviyesi alır. Bunun nedeni, aşırı egzersizin glutamin depolarını tüketmesi ve glutamin takviyelerinin iyileşme zamanlarını kısaltması, kas kaybını önlemesi ve kas kütlesini inşa etmeyi ve korumayı kolaylaştırmasıdır. Ancak, bu faydalar henüz kaliteli araştırmalarla kanıtlanmamıştır.

Kanıta dayalı faydalar düşünüldüğünde, hastaneler, yanık merkezleri ve kritik bakım ünitelerinin glutamin kullanma olasılığı daha yüksektir, bu nedenle takviye standart tıbbi bakımla birleştirilebilir. Bu durumlarda, glutamin sadece bir doktor tarafından reçete edilmeli ve izlenmelidir. Sağlıklı insanlarda glutamin kullanımı ile ilgili henüz etkinliğini desteklemesi açısından kesin bir araştırma bulunmadığından, herhangi bir glutamin takviyesine başlamadan önce doktorunuzla konuşmanız önerilir. Glutamin çoğu insanda yan etki göstermez, fakat karaciğer hastalığı, siroz ve bazı psikiyatrik bozukluklar ile nöbet bozukluklarını kötüleştirebilir. Monosodyum glutamat veya MSG'ye karşı duyarlıysanız, glutamin takviyeleri bunu daha da kötüleştirebilir. Glutamin ayrıca bazı ilaçlar ve besinsel takviyelerle etkileşime girebilir ve bu nedenle sadece bir doktorun gözetiminde alınmalıdır.