Elzem amino asit nedir

Elzem (diğer adıyla esansiyel ya da temel) amino asitler vücudun kendi kendi üretemediği ve beslenme yoluyla alınması gereken amino asitlerdir. Genellikle "yaşamın yapı taşları" olarak adlandırılırlar. Organların sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için kritik bir öneme sahiptirler. Vücudun beşte biri proteinden oluşur ve amino asitler proteinlerin yapı taşlarıdır. Elzem amino asitler neredeyse tüm biyolojik süreçlerde rol sahibi olan organik bileşiklerdir. Vücuttaki tüm dokuların yapısal bileşenleri amino asitlerdir. Bu küçük moleküller hücresel yapının oluşturulmasını ve korunmasını sağlarlar ve bedenlerimizde önemli işlevler görürler. Besin maddelerinin depolanmasına ve taşınmasına yardımcı olurlar. Amino asitler aynı zamanda iyileşme ve doku onarımı için hayati önem taşımaktadır ve metabolizmayı bir bütün olarak desteklerler. Vücut amino asitlerden bazılarını sentezleyebilse de, bu sekiz elzem amino asidi üretemez. Elzem amino asitler: fenilanin, valin, lösin, izolösin, lisin, treonin, triptofan ve metionindir.

Fenilanin:
L-fenilalanin, tirozin adı verilen başka bir amino asit haline dönüştürülen esansiyel bir amino asittir. Bu amino asit, metabolizmamızın düzenlenmesinden sorumlu olan norepinefrin (diğer adıyla noradrenalin), epinefrin (ya da adrenalin), öncü L-dopa ve nihayetinde tiroid hormonları gibi önemli beyin kimyasallarını (nörotransmitterler ve hormonlar) üretmek için gereklidir. Yetersiz L-fenilalanin nedeni ile, bilişsel işlev bozukluğu, depresyon ve iştah kaybı yaşamak mümkündür. Fenilalaninin en iyi doğal kaynakları arasında kümes hayvanları, sığır eti, balık, domuz, yumurta, yoğurt, peynir, soya ürünleri ve fındık vardır. Fenilanin için tavsiye edilen günlük dozaj vücut ağırlığının kilogramı başına 33 mg'dır.

Valin:
Valin üç dallı zincirli amino asitten (BCAAs) biridir ve dokuların onarılmasını sağlar. Aynı zamanda, enerji üretimine yardımcı olur, kan şekeri seviyelerini düzenler ve normal büyüme ve gelişime destek verir. Merkezi sinir sistemini uyarmak gibi görevleri de vardır. Valin atletlerde kas kütlesi oluşturmak için genellikle diğer BCAA'larla birlikte takviye formunda bulunur. Bazı iyi doğal valin kaynakları arasında, et, süt ürünleri, soya ürünleri, mantar ve yer fıstığı vardır. Valin için tavsiye edilen günlük dozaj vücut ağırlığının kilogramı başına 24 miligramdır.

Lösin:
Bir diğer dallı zincirli amino asit (BCAA), lösin, kas dokusunda en yoğun olarak bulunan dördüncü amino asittir. Azot dengesi ve enerji arzını korumaya yardımcı olur. Kas yapımını desteklemek için diğer BCAA'larla birlikte takviye formunda alınır. Lösin bakımından zengin gıdalar, soya fasulyesi, sığır eti, yer fıstığı, domuz, balık, badem, tavuk, mercimek, yulaf, nohut, mısır, pirinç ve süt ürünleridir. Lösin için tavsiye edilen günlük dozaj vücut ağırlığının kilogramı başına 43 miligramdır.

İzolösin:
Üçüncü dallı zincirli amino asit (BCAA), izolösin de kas gelişim ve onarımında kilit rol oynar. Kas dokusunda enerji sağlamak için vücut tarafından parçalanır ve yorucu fiziksel egzersizlerden sonra iyileşme sürecine yardımcı olur. Yetersiz miktarda izolösin tüketimi, hipoglisemi semptomlarına benzer semptomlar ortaya çıkmasına neden olabilir. En iyi izolösin kaynakları arasında tohum, fındık, yumurta, et, balık, mercimek ve soya proteini bulunur. İzolösin için tavsiye edilen günlük dozaj vücut ağırlığının kilogramı başına 19 miligramdır.

Lisin:
Lisin, sağlıklı bir bağışıklık sistemi oluşturmaya yardımcı olan önemli bir amino asittir. Antikorların geliştirilmesine katılır. Ayrıca önemli antiviral özellikleri vardır. Çalışmalar, bu spesifik amino asidin herpes virüsüne karşı korunmada özellikle faydalı olduğunu göstermektedir. Lisin ayrıca kollajen ve kas dokusu oluşumuna yardımcı olur. Bu esansiyel amino asitin kaynakları arasında, balık, yumurta, peynir, lima fasulyesi, patates, kırmızı et, süt, maya ve soya ürünleri vardır. Lisin için tavsiye edilen günlük dozaj vücut ağırlığının kilogramı başına 38 miligramdır.

Treonin:
Bu esansiyel amino asit, vücuttaki protein dengesinin korunmasına yardımcı olur ve bu nedenle normal büyüme ve gelişme sürecini destekleyici özelliğe sahiptir. Ayrıca, merkezi sinir sistemi, kardiyovasküler sistem, bağışıklık fonksiyonu ve karaciğer fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde işlemesine yardımcı olur. Treonin, elastin, kollajen ve kas dokusu üreten serin ve glisin amino asitlerinin üretiminde görev alır. Metiyon ve aspatik asit ile birlikte, yağ asitlerinin işlenmesine ve karaciğer yetmezliğinin önlenmesine yardımcı olur. Bu esansiyel amino asitin bulunduğu gıdalar, et, tahıl, süt, yapraklı sebzeler ve mantarlardır. Treonin için tavsiye edilen günlük dozaj vücut ağırlığının kilogramı başına 20 miligramdır.

Triptofan:
Triptofan, önemli bir nörotransmitter olan serotoninin üretimi için gereklidir. Vücuttaki serotonin seviyesi, duygular ve ruh hali üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Düşük seviyelerde serotonin, insomnia, depresyon ve kilo alımına neden olabilir. Triptofan ayrıca B3 vitamini (niasin) üretimi için de gereklidir. Kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur, serbest radikal hasarını durdurur ve kolestrol oluşumunu önler. En iyi triptofan kaynakları, hindi, tavuk, sığır eti, balık, kahverengi pirinç, yer fıstığı, süzme peynir ve soya proteinidir. Triptofan için tavsiye edilen günlük dozaj vücut ağırlığının kilogramı başına 19 miligramdır.

Metionin:
Metionin, yine önemli bir madde olan Arginin'e benzer olarak kükürt içeren bir esansiyel amino asittir. Vücuttaki yağın etkin bir şekilde işlenmesi ve atılmasına yardımcı olur. Vücut, taurin ve sistein amino asitlerinin yanı sıra, güçlü bir diğer amino asit olan glutatyon üretmek için yüksek miktarda metionine ihtiyaç duyar. Bu amino asitin doğal kaynakları, mercimek, et, balık, sarımsak, soğan, tohum, yoğurt, soya fasulyesi ve yumurtadır. Metionin için tavsiye edilen günlük dozaj vücut ağırlığının kilogramı başına 5 miligramdır.